Толеранттылық – тұрақтылық кепілі

Халықаралық толеранттылық күні – 16 қарашаға  белгіленген атау­лы күн. Бұл атаулы күнді Біріккен Ұлттар Ұйымы азаматтар мен қауым­дастықтар арасындағы толерантты­лық пен өзара түсіністік қағидаттарын ілгеріл­ету және қолдау үшін құрды. Бұл күн әлемдегі бейбітшілік, тұрақтылық және үйлесімді өмір сүруді ілгерілетудегі толеранттылықтың маңыздылығы туралы хабардарлықты арттыруға мүмкіндік  береді.

Халықаралық толеранттылық күнінің бірнеше негізгі міндеті бар деп ойлаймыз. Біріншіден, мәдениет, дін, этникалық, ұлт немесе басқа да ерекшеліктердегі айырмашылықтарға қарамастан, жеке адамдар мен қауым­дастықтарды бір-біріне төзімділік пен құрметпен қарауға шақырады. Екіншіден, толеранттылық айырмашылықтарға негізделген кемсіту­шілік, теріс пікір және шиеленістерді алдын алудың маңызды құралы болып табылады. Әралуандылықты тану және қабылдау арқылы қоғам шиеленіс пен зорлық-зомбылық ықтималдығын азайта алады. Үшіншіден, бұл күн толеран­ттылық пен өзара сыйластық құндылықтарын көрсететін білім беру бастамаларын ілгерілетуге мүмкіндік береді. Жоғары оқу орындары мен қауымдастықтарда толеранттылыққа үйретуді неғұрлым инклюзивті және табысты қоғам құру тәсілі ретінде қарастыруға болады. Төртіншіден, толеранттылық адам құқықтарын қорғау және насихаттаумен тығыз байланыс­ты. Бұл күн шығу тегіне қарамастан барлық адамдардың құқықтары мен бостандықтарын құрметтеудің маңыздылығын көрсетеді. Бесіншіден, мәдени алмасу мен диалогты ілгерілету атау­лы күннің тағы бір маңызды аспектісі болып табылады. Мәдени алмасу стереотиптерді бұзу және өзара түсінуді жақсартуға көмектеседі. Алтыншыдан, толеранттылықты сақтау жаһандық бейбітшілік пен қауіпсіздікке қол жеткізудің кең мақсатымен байланысты. Толеранттылық ұлттар арасындағы бейбіт өмір сүрудің негізі ретінде қарастырылады.

Қоғам мүшелері өзге азаматтар мен топтарды қабылдау, құрметтеу және жанашырлық таныту арқылы толерант­тылықты көрсете алады. Аза­маттар­дың  толеранттылық  таныту­дың көптеген  жолы бар. Толе­рант­тылықты тәрбиелеудің ең тиімді әдістерінің бірі – түрлі мәдениет, дін және орта туралы білу. Өзгелердің сенімдері, құнды­лықтары және тәжірибелерін түсіну арқылы толеранттылықты қалыптастыруға болады. Түрлі көзқарас­тағы адамдармен ашық диалогқа түсу көп нәтижеге жеткізеді. Тыңдау және сұрақтар қою арқылы мәселе­ні анықтау олқылықтарды жою­ға және түсінуге ықпал етеді. Азаматтар өз көзқарастары мен стереотиптерін мойындау арқылы оларға қарсы тұруды үйренуі қажет. Біржақты түсініктер адамның кемшілігі болып табылады. Сондықтан осы кемшілікті жеңу үшін белсенді жұмыс істеген дұрыс. Толеран­ттылық – үйлесімді және  түрлі  қоғам құрудың негізгі аспектісі. Толеранттылықты белсенді түрде  жүзеге асыру және ілгерілету арқылы адамдар инклюзивті, бейбіт және табысты қауымдастықтар құруға үлес  қоса  алады.

Толеранттылық – әралуандылық­ты құрметтеу және қабылдау қағидасы ретінде қоғамдық даму мен келісімге ықпал ететін оң құндылық. Іс жүзінде толеранттылық шекараларын анықтау күрделі және даулы мәселе қатарында көрінеді. Қандай мәселеге төзімділік таныту керектігі туралы шешімдер көбінесе этикалық, құқықтық және мәдени ойларды қамтиды. Қоғам жеке адамның құқықтарын қорғау мен қоғамның әл-ауқаты мен қауіпсіз­дігін қамтамасыз ету арасындағы теңгерімді табуға ұмтылады. Сондықтан төзімділік пен зиянның алдын алу арасындағы дұрыс тепе-теңдікті табу қоғамның тұрақты міндеті болып табыла­ды.

Біріккен Ұлттар Ұйымы толерант­тылық, әралуандылық және құрмет­теуді насихаттайтын іс-шаралар, пікірталастар мен білім беру бағдарламаларын ұйымдастыру арқылы үкіметтерді, ұйымдарды және жеке тұлғаларды Халықаралық толеранттылық күнін атап өтуге шақырады. Бұл  күннің  маңызы барған сайын өзара байланысты және көпмәде­ниетті әлемде ерекше өзекті. Бұл өзара айырм­ашылықтарды түсіну және қабыл­дау, бейбіт және гүлденген бола­шақ  үшін  маңызды.

Ботагөз  ПАРИДИНОВА,

философия магистрі,

Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университеті философия және әлеуметтік-гуманитарлық пәндер секциясының аға оқытушысы