Елорда төрінде өткен ІІ Орталық Азия медиафорумы аймақтағы ақпараттық саясаттың келешегі мен ортақ қауіп-қатерлерге қарсы тұру жолдарын талқылаған маңызды жиын болды. Ақпарат кеңістігі бүгінде тек жаңалық таратушы алаң ғана емес, елдер арасындағы мәдени, саяси, экономикалық ықпал мен беделді қалыптастырудың күрделі аренасына айналып отыр. Форумда сарапшылар қазіргі ақпараттық кеңістіктің батыс пен шығыстың мәдениеттері арасындағы диалог алаңы ғана емес, сонымен бірге ақпараттық бәсекелестіктің де жаңа кезеңіне өткенін атап өтті.
Ақпараттық бәсеке және сапалы контент қажеттілігі
Форумда сарапшылар қазіргі ақпарат кеңістігін «еркін пікір мен бәсекенің алаңы» деп бағалай отырып, сонымен қатар жарияланбаған ақпараттық бәсекелестіктің күшейгенін де атап өтті. Бұл, әсіресе, сапасыз контенттің таралуы, жалған ақпараттың тарап кетуі, шетелдік медиаөнімдердің басымдығы арқылы жүзеге асуда. Осылайша, отандық медиа өнімдерінің сапасын арттыру мен ақпараттық қауіпсіздікті нығайту қажеттілігі де айқын болды.
Соңғы жылдары ақпараттық өнімдерді экспорттаудағы бәсекелестік күшейіп, Орталық Азия елдерінің медиасаясаты мен салалық заңнамасын қайта қарау қажеттілігі туындап отыр. Медиа арқылы мемлекеттердің имиджі қалыптасатыны белгілі. Сондықтан да ішкі және сыртқы ақпараттық қауіптерге қарсы тұру үшін аймақтық ынтымақтастық пен стратегиялық медиа жобалар қажет.
Медиа алаңның стратегиялық рөлі
Форумға қатысқан Өзбекстан, Қырғызстан, Тәжікстанның медиа саласының жетекшілері БАҚ-тың рөлінің бұрын-соңды болмаған деңгейге көтерілгенін ерекше атап өтті. Бүгінгі медиа алаңы оқиғалардың тек рефлекторы ғана емес, сонымен бірге стратегиялық дамудың маңызды драйверіне айналып отыр. Бұл үрдіс көршілес елдерде ұқсас бағытта өрбіп келеді. Журналистика қоғамның айнасы болумен қатар, ұлттық сана мен саяси ахуалды қалыптастыратын басты құрал саналады.
Ақпараттың қаншалықты маңызды екенін түсінген Орталық Азия елдерінің басшылары бұл саланың тұрақты дамуымен ғана емес, сонымен бірге халықаралық аренада да өзара ықпалдастықты арттыру жолында бірігу қажеттілігі туралы пікірлер білдірді. Бұл өз кезегінде аймақ елдерінің біртұтас ақпараттық саясатын қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Аида Балаева бастаған ынтымақтастықтар мен нақты келісімдер
Қазақстан Республикасының Мәдениет және ақпарат министрі Аида Балаева форумда бірнеше маңызды бастаманы алға тартты. Ол Орталық Азия елдерінің бірігіп жаһандық медиа нарыққа ортақ ойыншы ретінде шығуы қажет екенін айтты. Осы мақсатта Өзбекстанның Ақпарат және бұқаралық коммуникациялар агенттігімен бірлескен хаттамаға қол қойылды. Сонымен қатар, Әзербайжанның «CBC TV» телеарнасын Қазақстан аумағында тіркеу мәселесі де қаралып жатыр. Бұл Орталық Азия мемлекеттері үшін медиа алаңда бәсекелестікке төтеп беруге және бірлесе даму мүмкіндіктерін арттыруға үлкен ықпал етеді.
Министр Аида Балаева бұл қадамдар аймақтық медиа бірлікті қалыптастыру және ақпараттық кеңістіктегі әртүрлі тенденцияны бірлесе бақылауға мүмкіндік беретінін ерекше атап өтті. Сонымен қатар, CNN-нің Орталық Азия және Африка бойынша өкілімен кездесу жаңа серіктестік келісімдерге жол ашатыны да күтілуде.
Жасанды интеллект және жаңа журналистиканың келбеті
Форумда жасанды интеллекттің медиа саласына әсері де айрықша талқыланды. Қазіргі таңда ақпаратты жылдам жеткізу, контент жасау барысында жасанды интеллект жүйелері, оның ішінде ChatGPT сияқты құралдар үлкен рөл атқаруда. Бұл технологиялар мәліметтерді сараптауға, сұхбаттар жүргізуге және ақпараттық өнімдер жасауға зор мүмкіндік береді.
Алайда, сарапшылар бұл құралдардың артықшылықтарымен қатар, оның адамгершілік құндылықтарды, журналистік этиканы сақтауға кедергі болуы мүмкін екендігін де атап өтті. Жасанды интеллект адамның шығармашылық ойлауын алмастыруы мүмкін емес. Сондықтан, адам факторы мен кәсіби этика медианың негізгі принциптерінен шектелмей, сақталуы тиіс. Медиа тек технологияға негізделмей, адамның түйсігі мен шынайылығын да көрсетуі керек.
Медиа ландшафтын қалыптастырудағы аймақтық ынтымақтастық
Форумда ортақ аймақтық медиаплатформа құру туралы ұсыныс ерекше назар аударды. Бұл бастама:
* Біртұтас ақпараттық ландшафт қалыптастыруға
* Ортақ мәселелер мен құндылықтарды жүйелі жеткізуге
* Ақпараттық қауіптерге бірігіп қарсы тұруға мүмкіндік береді.
Орталық Азия елдері – мәдениеті мен тарихы ұқсас мемлекеттер. Сондықтан да ақпараттық кеңістікті бірге қорғау мен дамыту – стратегиялық қажеттілік. Бірлескен медиажобалар мен кәсіби байланыстарды нығайту арқылы аймақтық мәдениеттің негізін қалап, халықаралық деңгейде өзара сенімділік орнатуға мүмкіндік туады.
ІІ Орталық Азия медиафорумы ақпараттық егемендік, цифрлық трансформация және өңірлік ынтымақтастық мәселелерін терең талқылаған, тың идеяларға жол ашқан алаң болды. Ақпарат – бүгінде тек құрал емес, ол қоғамның айнасы. Осы айна арқылы біз мемлекеттердің ұлттық мүдделерін, қоғамның даму бағыттарын және халықаралық аренадағы беделін анықтаймыз. Аймақтық ынтымақтастықтың нығаюы мен бірлескен медиажобаларды жүзеге асыру Орталық Азия елдерінің ақпараттық қауіпсіздігін арттырып, аймақтағы ақпараттық кеңістікті тиімді басқаруға жол ашады. Форумда көтерілген бастамалар мен қол қойылған келісімдер осы бағытта нақты қадамдар болып есептеледі. Бұл бірлік арқылы Орталық Азияның медиа ландшафты біртұтас әрі ықпалды алаңға айнала алады.
Бағдагүл РАХМЕТҚЫЗЫ,
журналист
Сурет ашық дереккөзден алынды.
Пікірлер жоқ. Бірінші болыңыз!