Марко Рубио: Сенатордан – мемхатшылыққа

Трамп  әкімшілігіне  ұсынған  кандидаттардың  ішінде  бірінші  болып танымал сенатор Марко Рубио 99:0 дауыспен әріптестерінің бір ауыздан ризашылығын алып, Американың 72-ші  Мемлекеттік  хатшысы  болып  тағайындалды. Американың басты бәсекелесі Қытайдың екі рет  санкция­сына  ілінген  Марко  Рубио  не  бүлдіріп  еді?

МАРКО  РУБИОНЫҢ  ӨМІР  ЖОЛЫ

Тегі кубалық Рубио 1971 жылы Флорида штатының Майами қаласында дүниеге келген. Ата-анасы Кастроның репрессиялық режимінен құтылу  үшін 50-жылдары Кубадан қашып, Америкаға  келген.

Рубионың ата-анасы көптеген жаңа қоныс аударушылар сияқты Майами мен Лос-Анд­желестегі қонақүйлерде бармен және үй қыз­метшісі болып жұмыс істеген. Ол иммигранттардың жақсы өмір сүруі үшін бар күш-жігерін салып, үлкен  құрбандықтар  беретінін  үнемі  айтып  жүреді.

Рубио 14 жасында жақындарымен бірге Калифор­ниядан Майамиге көшіп келеді, ке­йін  Флорида университетін саясаттану бакалавры дәрежесімен бітіреді және Майами университетінің  заң мектебінде заңгер  дәрежесін  алады. Оқуын  бітіріп,  заңгер  болады.

Оның саяси мансабы 2000 жылы Флориданың Өкілдер палатасына сайланған кезде басталды. Штаттың заң шығарушы органында ол тез көтеріліп, Флорида Өкілдер палатасының алғашқы кубалық-американдық спикері болды (2006-2008). Осы уақыт ішінде ол Респуб­ликалық партия  мен  Флорида  консерваторлары  арасында  беделге  ие  болды.

2010 жылы Рубио сол кездегі республика губернаторы Чарли Кристке бәсекелес болып, АҚШ Сенатына үміткер болды. Сол кездегі АҚШ-тағы беделді оңшыл «Tea Party» қозғалысының көмегімен қамал алар шағында қарсыл­астарынан басым түсті. Оның жеңісі Республикалық партияның консервативті қанатының  үлкен  жеңісі  ретінде  бағаланды.

2011 жылы АҚШ сенаторы қызметіне кіріс­кеннен бері Рубио Конгрестің атқарушы коми­тетінің Қытайға қатысты комиссиясы мен Сенаттың Барлау комитетінде қызмет етті, ол сыртқы саясат пен ұлттық қауіпсіздік мәселелеріне қатысты өз пікірін жиі білдіріп, дүние­жүзіндегі авторитарлық режимдерді сынады. Олардың қатарында атажұрты Кубамен бірге Венесуэла, Қытай  сияқтылар  бар.

Рубио Қытайға қатысты қатал позиция­ны ұстанып, Бейжіңнің адам құқықтары мен сауда тәжірибесін айыптайтын саяси заң жобаларын ұсынып, Бейжің тарапынан қатты сынға ұшырады. Тайваньға бірнеше рет қолдау білдірді. Сенатта ол қатысқан заң жобасы негізінен Қытайға демеушілік жаса­ған алпауыт компанияларға, режимдерге бағытталған. Соның салдарынан Бейжіңнің екі  реткі  санкциясына  ілінді.

Католик дінін ұстанатын Рубио 2015 жылы АҚШ Жоғарғы сотының бүкіл ел бойын­ша біржынысты некені заңдастыру туралы шешіміне ашық түрде қарсы шығып, бұл  шешімді  сот билігін шамадан тыс кеңейту деп сынады.

Сенатта болған уақытында ол бір жыныс­ты некені қолдайтын немесе заңдастыратын ешбір заңнаманы қолдамады және некені еркек пен әйел арасындағы одақ ретінде анықтау үшін конституцияға түзету енгізуді жақтады. Ол сондай-ақ трансгендерлерге өздерінің жыныс­тық сәйкестігіне қарай жуыну бөлмесін таңдауға мүмкіндік беретін саясатқа бірнеше рет  ашық түрде қарсылық білдірді, мұндай сая­сат  басқалардың, әсіресе әйелдер мен бала­лардың  құқықтары  мен  қауіпсіздігіне  нұқсан  келтіретінін  алға  тартты.

Рубио – «өмірді қорғау» саясатын, түсік түсіруді шектейтін заңнаманы қолдайтын, абортқа қарсы табанды адам. Оның берік консервативті құндылықтары оны американдық консерваторлар арасында жұлдызға айнал­дырды.

РУБИО  ДАЙЫНДАҒАН  ЗАҢ  ЖОБАЛАРЫ

«Ұйғырлардың адам құқығы туралы заң жоба­сы» (2019).

Қос партия бірдей қолдаған бұл заң жобасын Рубио дайындаған. Онда Шыңжаңдағы ұйғыр азшылығына қарсы адам құқықтарының бұзылуына жауапты Қытай шенеуніктеріне санкциялар салу, Қытай үкіметінің Шыңжаңдағы адам құқықтарын бұзуы мен теріс әрекеттеріне, атап айтқанда жаппай қамау мен бақылауға алуына қарсы бағытталған. Заң жобасы 2020 жылы қабылданды, оған сол кездегі президент Трамп қол қойды. Сол кезде Қытайдың бүкілқытайлық халық өкілдері жиналысы мәлімдеме жасап, АҚШ-ты Қытайдың ішкі істеріне  өрескел  араласты  деп  сынап, оған батыл  қарсылық  білдірген  еді.

«Гонконгтағы адам құқықтары және демократия  туралы  акт» (2019).

2016 жылы Рубио АҚШ Конгресі-Қытай комиссиясының тең төрағасы болған кезде Вашингтонда Гонконг демократиясының белсендісі Джошуа Вонгпен кездескеннен кейін Гонконг актісін ұсынды. 2019 жылы Гонконгта экстрадиция туралы заң жобасына қарсы наразы­лықтар басталды және АҚШ Сенаты мен Өкілдер палатасы заң жоба­сын екі жақты консенсуспен қабылдады. Заң жобасы Бейжіңнің Гонконгтағы қысымына жауап ретінде Гонконгтағы демокр­атия мен адам құқық­тарын қолдауға бағытталған. Бейжің мұны кезінде қатты сынға алып, Қытай Сыртқы істер министрлігі бұл заң жобасын Қытайдың ішкі  істеріне  араласу  әрекеті  деп  бағалады.

«Тайваньды қорғау және ұлттық тұрақтылық туралы заң» (2023).

Рубио мен демократ сенатор Гэри Питерс АҚШ үкіметінің тиісті департаменттерінен Қытайдың Тайваньға ықтимал басып кіруіне жауап беру жоспарын әзірлеуді талап ететін заң жобасын бірлесіп ұсынды. Мәлімдемеде бұл ұсыныс АҚШ Қорғаныс министрлігінен, Сауда министрлігінен және басқа федералды агенттіктерден Қытайдың Тайваньға шабуы­лына АҚШ-тың дайындығы мен қарсы шара­лары, соның ішінде Бейжіңнің ықтимал шабуыл­ына жауап беру стратегиялары туралы Конгреске  есеп  беруін  талап  ететіні айтылған.

«Американдық инвестиция жауапкершілігі туралы  заң» (2023).

Рубио заң жобасын жазушының бірі санал­ады, ол АҚШ қор биржаларында тіркелген шетелдік компаниялардан АҚШ аудит стандарттарын сақтауды талап етіп, тәртіпке қарсылық көрсеткен қытайлық компанияларға бағытталған. Заң жобасы сонымен қатар АҚШ компанияларының Қытайдағы инвестициялары мен капитал ағындарын толық көрсету үшін АҚШ-тың шетелдегі инвестициясы туралы деректердің жиілігін арттыруды, АҚШ-тың Қытайдағы инвестициясы туралы ақпаратты АҚШ  Конгресімен  үнемі  бөлісуді  талап  етеді.

МАРКО  РУБИО  СЕНАТТАҒЫ  ТЫҢДАУДА  НЕ  АЙТТЫ?

Қаңтардың 15-і күні АҚШ Сенатында Рубио­ның кандидатурасын талқылау мақса­тында тыңдау өтті. Рубио әріптес­терінің Украина-­Ресей соғысы, Газа қақ­тығысы қатар­лы  геосаяси жағдайға байла­нысты өткір сұрақтарына  тыңғылықты  жауап  берді.

Қытай, Ресей, Иран, Солтүстік Кореяны бірлесіп Американы жарға жыққысы келеді дей келе, Қытайды «21-ғасырдағы Американың  дамуына  басты кедергі» деп атады. Қытай Сыртқы  істер  министрі  өкілі оған дереу  наразы­лық   білдірді.

Трамптың алдыңғы Мемлекеттік хатшысы Майк Помпеоны Қытай тарабы «Біз Қытай халқы мен Қытай коммунистік партия­сын бөліп қараймыз» дегені үшін «Адамзаттың жауы» деп, оның ақылшысы Қытайдан шыққан Майлс Ю профессорды «ұлт  сатқыны»  деп  айыптаған  еді.

Қайта сайланған Трамптың Қытайдың екі рет қара тізіміне іліккен жаңа Мемлекеттік хатшысы Рубио Қытайға кіру құқығынан мақұрым болып тұр. Бұл жайт әлемдік БАҚ-тың назарын аударуда. Қытай ресми өкілі «Рубио­ға шығарылған санкцияың күші жойыла ма?» деген сұраққа кесімді жауап бермей, екі тараптың байланыс жолдарын табатынын  жеткізген.

Қытайдың  әйгілі  «Глобал» журналының сарапшысы  «қалай  десек  те  ұпай  жүрісі – біз­дің  қолда»  деп  жазған.

Есбол  ҮСЕНҰЛЫ

Сурет ашық дереккөзден алынды.