Арал жұртшылығы қыс қамымен қарбаласып жүр. Жауын-шашынның мөлшерден аз түсуі, ауа температурасының өте жоғары болуы, Сырдария өзеніндегі су деңгейінің жеткіліксіздігі өңірді қуаңшылыққа ұшыратты. Қалыптасқан табиғи ахуал әсіресе, мал шаруашылығын дамытуға кері әсерін тигізуде. Төмендегі дерекке көз салсақ.
Бүгінге дейін 590 бас мал (оның ішінде 6 мал басы құжаттандырылмаған) өлімі тіркеліп, тиісті сала мамандарымен актіленіп, жойылған. Енді «Теңіз төскейінде төтенше жағдайлардың алдын алу бағытында қандай шаралар жасалуда?» деген сауалға жауап іздесек.
Бұл тұрғыда қолға алынған жұмыстар аз емес сынды. Мал өлімінің алдын алу, қауіпсіздік шараларын күшейту мақсатында аудандық төтенше жағдайлардың алдын алу жөніндегі комиссия отырысы 4 мәрте өткізіліп, суаттар мен көл жиектеріне ауыл тұрғындарынан құралған еріктілер көмегімен кезекшілік жұмыстары ұйымдастырылып, САLL-орталығы іске қосылған. Сондай-ақ, пада мәселесі күшейтіліп ветеринариялық топтармен ауру малдарға тегін емдеу жүргізілуі мал өлімін тоқтатуға септігін тигізгенін атап өткен жөн. Басты мәселенің бірі саналатын шөп шығымына байланысты ауылдық округтер «қызыл», «сары» және «жасыл» аймақтарға бөлініп, тізбесі бекітілді. Нәтижесінде «қызыл» аймаққа – 13 ауылдық округ, «сары» аймаққа – 7 ауылдық округ және «жасыл» аймаққа – 3 ауылдық округ енгізілген.
Болған жағдайды жан-жақты зерделеу жұмыстары нәтижесінде ағымдағы жылдың 23-ші маусым күні төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою жөніндегі аудандық комиссияның кезектен тыс отырысы өткізіліп, аудан көлемінде жергілікті ауқымдағы төтенше жағдай жариялау туралы шешім қабылданып, 12 шілде күні ҚР Әділет министрлігінен тіркеуден өткен. Мына маңызды жайтты көпшілік назарына ұсынсақ. Мал басын нақтылау жағдайды дұрыс саралап, оң шешім қабылдануына әсер етері белгілі. Аралдағы ел ағаларының биылғы төлді қоса есептегенде және алдағы қыста даладағы барлық малды қолға ұстау қаупін ескере отырып, аудандағы төрт түлікке қажетті шөптің көлемін 205822 бас малға 180 күнге 184640 тонна деп тайға таңба басқандай дәл есептеп қойыпты.
Арал өңірінің облыстың оңтүстік аудандарына қарағанда өзіне тән табиғи ерекшелігі, қиыншылығы барын жоғарыдағы деректен де аңғаруға болады. Алла сәтін салсын десек те, Арал ауданы әкімі Серік Сермағамбетовтің мамандығын, өмірлік бай тәжірибесін, теңіз төскейіндегі қабырғалы қауымның ауызбіршілігі молдығы мен шаруаға ептілігін ескерсек, «есебі нақтының – есесі кетпейді» дегенге сенгің келеді.
– Аталмыш мәселе аудандық штабпен күнделікті мониторинг жасалып, жергілікті шаруа қожалықтарымен бірге тиісті есептемелер жүргізілді. Қазіргі таңда ауданға сырттан тасымалданған шөптің есебі 14684 тонна болса, аудан аймағынан орылған шөп көлемі 36453 тоннаға жетіп отыр. Яғни, ауданға қажетті 184640 тоннаның 51137 тоннасы (27,6 пайыз) қамтамасыз етілді. Ауданда тіркелген 205822 бас малдың 144279 басы – жеке тұрғындарға, ал, 61543 басы шаруа қожалықтарға тиесілі. Айта кетер жайт, аудандық штабпен алдағы қыста қорада тұратын және далалықта болатын мал басы нақтыланды (Ақпарат үшін: Қарақұм, Жіңішкеқұм, Сазды, Атанши өңірінде және көршілес Ақтөбе облысының Жайсаңбай аймағымен Шалқар ауданына қарасты жайылымдық жерлерде). Нақтырақ айтқанда, жеке шаруашылықтардың 62938 бас малы алдағы қыста сырттағы жайылымда болады деп күтілуде. Сәйкесінше 81341 бас малы қолда (үйдегі қоражайда) тұрады және біз бірінші кезекте осы жеке тұрғындардағы мал басын жем-шөппен қамтамасыз етудеміз. Шаруа қожалықтарында тіркелген 61543 мал басына қажетті шөп азығы да назарда тұр. Есептемелерге сәйкес, оларға 61303 тонна шөп қажет. Бүгінгі күні 2000 тоннадан шөп астам шөп қоры шаруа қожалықтарда жасақталды, – дейді осы жұмыстың басы-қасында жүрген азаматтар.
Орайы түскенде мемлекет тарапынан шаруаларға әрбір малдың басына төленетін мемлекеттік қолдаудың да бар екендігіне тоқтала кетсек. Атап айтсақ, жем-шөп алу үшін жұмсалған шығындарын өтеу (субсидия), биылғы жылға Қызылорда облысына республикалық бюджеттен 1 млрд 700 млн теңге қаржы қаралып отыр. Осы қаржыға тиісті өтініштерін электронды жүйе арқылы тапсыра алады. Яғни, әрбір шаруа қожалықта электронды «құпия кілт» бар. Сол арқылы «ҚОЛДАУ KZ» жүйесіне кіріп, әрбір төрт түлік бойынша қабылданады. Өтініш тапсыруды бұрын 50 бастан асқан аналық малдары бар шаруашылықтар тапсыратын болса, қазір 30 бастан асса құжат тапсыруға мүмкіндік берілді. 18 айға толған аналық сиырға – 15000 теңге, 36 айға толған аналық жылқыға -10000, 36 айға толған аналық түйеге – 10000 және қойға – 2500 теңге) болып белгіленген.
Төтенше жағдайға байланысты ауданда арнайы жұмыс тобы құрылып, қуаңшылыққа байланысты күнделікті шараларға мониторинг жүргізуде. Сондай-ақ, Арал қаласынан және 12 елді мекеннен ерікті азаматтардан жасақтар құрылды. Аталған жасақтар қазіргі таңда Қазалы ауданының Қарашеңгел, Көларық округінен, Қармақшы ауданының Жаңажол ауылынан және Сырдария ауданы Н.Ілиясов және Шіркейлі ауылдарынан шабындық жерлерін шабуға жұмылдырылуда. Ақтөбе облысы, Ырғыз ауданына барып жергілікті шаруашылық өкілдерімен кездесіп, шөп бағасын қолжетімді етумен қатар шабындық жерлерді оруға келісім жасалған. Бұл ауданда қолға алынған жұмыстардың бір бөлігі ғана.
Жұмабек ТАБЫНБАЕВ,
Арал ауданы
Пікірлер жоқ. Бірінші болыңыз!