Балалық шағым ауылда өтті. Таңның атысынан, кештің батысына дейін асыр салып, ойынның неше түрін ойнайтынбыз. Асық ату, ләңгі тебу, арқан тартыс, айта берсең, ауыз талып, санамаласаң, саусағың шаршайды. Туған жердің топырағы ыстық қой, шіркін.
«Әркімнің туған жері – Мысыр шаһары» деп бекер айтылмаса керек-ті. Сол жас күнімде өзім қатарлы балалармен ойнаған ойындарды осы күні түсіңде көресің. Қазір кейде жол түсіп елге бара қалсаң, көшеде ойнап жүрген жан баласын көрмейсің ғой, жарықтық. Бәрі үйде теледидар мен телефонға таңулы. Заман өзгерді. Уақыт өтті дейін десең, адамның бәрінің басынан өткеретіні сол бір балалық деп аталатын бақыт аялдамасы ортақ дүние емес пе?
Бүгінде ауылда да, қалада да балалардың бас ауруына айналған ұялы телефон. Оның ұрпақ санасына теріс әсері тиіп жатқанын ғалымдар дабыл қағып айтып жатса да, құлақ асып жатқан ешкім жоқ. Яки болмаса әр үйде ойыншықтың қаншама түрі толып жатыр, есіктен төрге дейін шашылған.
Осы ойыншықпен ойнаған бала мен далада доп теуіп, асыр салып ойнаған баланың айырмашылығы жер мен көктей. Біріншісі, әлжуаз, жүйкесі жұқарған. Екіншісі, шымыр денелі, ширақ жүрісті. Ал, осыған қарап болашақтарын бағамдай беріңіз. Қазір жаһандану дәуірі, сәт сайын жаңалық ашылуда. Ойыншықтардың да сан мыңдаған түрі сатылым сөрелеріне шығуда. Оның бала денсаулығына тигізер зияны бар ма, сана-сезімін арттырар пайдасы қандай? Мән беріп жатқан жанды көрмейсің, естімейсің. Ойыншық – балалар ойынына арналып жасалған зат. Оны пайдалану баланың ой-өрісін кеңейтуге, онда бейнеленген заттар мен өмір құбылыстарына деген ықыласын тәрбиелеуге, дербестігін дамытуға көмектесуі тиіс. Негізінен ойыншықтармен ойналатын өзара ойындарда балалардың достық қарым-қатынастары, өз іс-әрекеттерін үйлестіру қабілеті қалыптасуы хақ.
Ойыншықтың балалар өмірінде үлкен рөл атқаратынын алдымен ересек адамдар ескеруі тиіс. Ата-ана ойыншық таңдағанда бірінші баланың жасын ескергені ләзім. Мәселен, істік немесе тым қатты және қырлы не болмаса өте ұсақ ойыншықтарды төрт жасқа толмаған бүлдіршіндерге бермеген абзал. Одан үлкен жасөспірімдерге есептелетін немесе құрастырылатын ойыншық алып берген дұрыс сыңайлы. Ол да өз кезегінде баланың ойлау қабілетіне оң әсер етеді деп ойлаймын. Дегенмен, ұлттық нақыштағы ою-өрнектермен безендірілген ойыншықтар шығып жатса, нұр үстіне нұр болар еді. Қалай десек те, отандық ойыншықтарда батырлар бейнесі суреттеліп, даналық сөздер жазылып жатса, қандай жарасымды?! Алайда таза ауада серуендеп, бір мезгіл әже ертегісін тыңдап өскен жеткіншектер жаман болмайтыны тағы бар.
– Елімізде балалар ойыншықтарының сапасы мен қауіпсіздігі кедендік одақтың 008/2011 «Ойыншықтар қауіпсіздігі туралы» техникалық регламентімен реттеледі. Дәл осы құжат балалар ойыншықтарының сапасы мен қауіпсіздігін қаматамасыз ететін бірқатар талапты белгілейді, өйткені ойыншық оны қолданған кезде баланың денсаулығы мен өміріне қауіп төндірмейтіндей болып жасалуы қажет. Ойыншықты таңдау кезінде ең алдымен қаптамасына назар аудару керек. Онда ойыншықтың атауы, ойыншық жасалған мемлекет, өндірушінің атауы мен оның орналасқан жері, ойыншық арналған баланың жасы, техникалық регламентке сәйкестігі, тұтыну қасиеттері туралы ақпарат, өндірілген күні, сақтау мерзімі мен шарттары көрсетіледі. Яғни, ойыншықтың қаптамасындағы жазулар өнім туралы толық ақпарат беруі тиіс. Сонымен қатар ойыншықтардың қорғаныс жабындысы ылғалды өңдеуге, сілекей мен терінің әсеріне тұрақты болуы міндетті. Бұдан кейін ойыншықтың иісіне жете мән беру керек, бұл арқылы оның сапасын жанама түрде байқауға болады. Ойыншықтарды өткір, жағымсыз, бөтен иісі және боялған бетінің беріктігін тексеру керек, ұстағаннан кейін қолда қалып қойған бояуда оның сапасының күмәнді екендігін білдіреді. Ойыншықтың жиектері, өткір ұштары, қатты бөлшектері, бұрыштары, бекіткіштері балаға зақым келтіру қаупін тудырмауы керек. Ойыншықтардың үшкір бұрыштары мен қисық шеттерін, бояуы немесе лак заттардың түскенін көрсеңіз, ондай ойыншықтарды алмағаныңыз жөн. Сауда орындарында сатылатын ойыншықтардың сәйкестік сертификаты, яғни олардың сапасы мен қауіпсіздігін растайтын құжаты болуы шарт. Сәйкестік сертификаттары бүкіл кеден одағында жарамды болып табылады. Есіңізде болсын, тұтынушы тауардың қауіпсіздігін растайтын құжатты (сәйкестік сертификатын) талап етуге құқылы, – дейді облыстық санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысының міндетін атқарушы Ерлан Ұзақбаев.
Балаға ойыншық таңдау ұқыптылықты талап етеді. Бүгінде түрлі ойыншық көп. Оларды өндіретін кәсіпорындар ойыншықтың сапасына мән бере бермейді. Балама қандай ойыншық таңдағаным дұрыс деген сауал көп ата-ананы ойландыра бермейді. Көбісі өз талғамдарына сай таңдау жасайды. Алайда ойыншықты абайлап алған абзалырақ. Тағы бір атап өтерлігі, қандай да бір ойыншық алсаңыз да кездейсоқ базардан емес, арнайы сауда орындарынан алыңыз. Бастысы, қаптамасына қарап жас тобына қарай жасалғанына назар аударыңыз. Сондай-ақ, сапасына баса мән берген жөн. Бұл – бала қауіпсіздігін қамтамасыз етудегі сіздің жауапкершілігіңіз. Қысқасы, ойыншық таңдау «ойыншық» емес.
Тұрар БЕКМЫРЗАЕВ
Сурет ашық дереккөзден алынды.
Пікірлер жоқ. Бірінші болыңыз!