Ғылым тарихы – ұлы ашылулар мен ақиқат іздеудегі ерік-жігердің айнасы. Дегенмен, кейде ғалымдар жасаған жаңалықтар адамзат үшін шешілмеген жұмбақтарға айналып, олардың тағдыры белгісіз күйде қалады. Мұндай оқиғалар тарих беттерінде көп емес, бірақ олардың әрқайсысы қызық пен тылсымға толы.
ЭТТОРЕ МАЙОРАНА – ФИЗИКАНЫҢ ЖОҒАЛҒАН ГЕНИЙІ
1938 жылы итальяндық ғалым Этторе Майорана кенеттен жоғалып кетті. Ол кванттық физика саласында үлкен жаңалықтар ашқан, Нобель сыйлығына лайықты талантты теоретик еді. Майорана нейтрино бөлшектері туралы революциялық идеяларды алға тартқан, бұл физика ғылымына жаңа серпіліс берді.
Алайда бір күні ол Неапольден Палермоға сапар шегу үшін кемеге мініп, із-түзсіз жоғалды. Оның жоғалуы түрлі теорияға негіз болды: біреулер оны өз еркімен жасырынды десе, енді біреулер мафиямен байланысы болды деп болжайды. Кейбір мәліметке сүйенсек, ол Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде құпия түрде жұмыс істеген. Бірақ нақты шындық әлі күнге дейін ашылмаған.
НИКОЛА ТЕСЛА және ЖОҒАЛҒАН ИДЕЯЛАР
Никола Тесла – адамзат тарихындағы ең жарқын тұлғалардың бірі. Оның ашқан жаңалықтары мен идеялары әлемді өзгертуге ықпал етті. Алайда Тесланың жұмыстарының біразы жұмбақ жағдайда жоғалып кеткені белгілі. Ол өзінің «өлім сәулесі» деп аталатын құрылғысын жасап шығарғанын мәлімдеген. Бұл құрылғының адамзат үшін қауіпті екенін білген Тесла оны ешқашан пайдаланбаған.
Тесла қайтыс болғаннан кейін, оның Нью-Йорктегі пәтерінен барлық жазбасы мен құжаты тәркіленді. Бұл құжаттардың көп бөлігі қайтадан жарыққа шықпады, ал ғалымның технологияларының бір бөлігі құпия күйінде қалды.
ТУНГУС ОҚИҒАСЫ: ШЫНДЫҚ ҚАЙДА?
1908 жылы Сібірдің Тунгус аймағында алып жарылыс болып, мыңдаған гектар орман жойылды. Жарылыстың себебі туралы нақты деректер әлі жоқ. Біреулер мұны метеориттің құлауы десе, енді біреулер бұл құбылысты жатпланеталық әсермен байланыстырды.
Ғалым Леонид Кулик бұл құбылысты зерттеуге кірісіп, аймақта бірнеше экспедиция жүргізді. Ол жарылыстың себебін анықтағысы келді, бірақ нақты дәлелдер табылмады. Кулик те осы жұмбақтың құрбанына айналғандай: оның жұмыстары аяқталмай, өзі екінші дүниежүзілік соғыс кезінде хабарсыз кетті.
ДНҚ-ның ҚОС СПИРАЛЫ және РОЗАЛИНД ФРАНКЛИННІҢ РӨЛІ
ДНҚ құрылымын ашуда Джеймс Уотсон мен Фрэнсис Крик есімдері тарихқа алтын әріптермен жазылғанымен, олардың жаңалығында Розалинд Франклин есімді ғалымның еңбегі ескерусіз қалды. Ол рентгендік кристаллография әдісі арқылы ДНҚ-ның қос спиральды құрылымын алғаш түсірген.
Алайда Розалиндтің ғылыми еңбектерін ерлердің көлеңкесінде қалдырып, оның рөлін төмендеткендер де болды. Ол өз жаңалығын толық мойындата алмай, ерте жаста қайтыс болды. Бүгінде Франклиннің аты ғылым тарихында әділдікпен қайта жазылғанымен, оның ғұмыры ғылымның көлеңкесінде өтті.
ҒЫЛЫМНЫҢ ТЫЛСЫМДАРЫ
Ғылымда ашылған жаңалықтар көбіне жаңа сұрақтар тудырады. Жоғалған ғалымдардың жұмбақ тағдырлары мен белгісіз жаңалықтары бізге бір нәрсені дәлелдейді: ғылым – тоқтаусыз ізденіс. Кейде шындықты табу үшін ондаған жылдар, тіпті ғасырлар қажет болуы мүмкін.
Мүмкін, Майорана немесе Тесланың құпиялары бір күні ашылар. Бірақ бұл оқиғалар бізді жаңа шекараларды зерттеуге, ғылымға деген қызығушылықты арттыруға жетелейді. Ғалымдардың тылсым тағдыры мен ашылмаған құпиялары – білімнің шексіз екенін еске салатын маңызды естелік.
А.Абайұлы
Сурет ашық дереккөзден алынды.
Пікірлер жоқ. Бірінші болыңыз!