Біз өнер туралы айтқанда әдетте керемет залдар, мәрмәр едендер, галереялар көз алдымызға келеді. Бірақ бразилиялық суретші Вик Муньис үшін өнердің шекарасы бұл жерлермен шектелмейді. Оның ең ұлы туындысы әлемдегі ең үлкен қоқыс полигонында дүниеге келді.
Бұл – Рио-де-Жанейро маңындағы Jardim Gramacho полигоны. Мұнда мыңдаған адам күн сайын қоқыс арасынан қағаз, металл, пластик іздеп, сол арқылы нәпақа тауып келген. Олар – «catadores», яғни қоқыс сұрыптаушылар. Көпшілігі үшін олар – көзге көрінбейтін адамдар. Бірақ Вик үшін олар тірі тарих, нағыз өнер иелері еді.
Вик Муньис осы адамдардың әрқайсысымен сөйлесті, армандарын білді. Солардың портреттерін жасауға кірісті. Бірақ қылқаламмен емес. Олар бірге қоқыс жинап, полиэтилен, металл, шыны қалдықтардан өздері үшін өз бейнелерін салды. Бұл тек сурет емес еді. Бұл олардың намысы, арман-қиялы, өмірінің көрінісі болды.
Кейін бұл туындылар әлемнің ең үлкен галереяларында қойылды – Лондонда, Нью-Йоркта, Риода. Миллиондардың көзі сол суреттерге түсті. Адамдар алғаш рет осы қоқыс сұрыптаушылардың көзінен үміт, жүректен қуат көрді.
Сол картиналардың сатылымынан түскен қаражат – түгелдей сол адамдардың қауымдастығына қайтарылды. Қауымдастық жаңа техника алды, балаларға білім беруді бастады, тіпті кейбір сұрыптаушылар жаңа кәсіп игеріп, өз өмірін өзгертті.
Бұл оқиға тек өнер туралы емес. Бұл адамның қадірі туралы. Жағдайың қандай болса да, сенің үмітің бар. Ешкім елеусіз емес. Қоқыстың арасынан да арман туады.
«Waste Land» жобасы әлемге адамды сыртынан бағаламауды, оның еңбегін мойындауды үйретті. Вик Муньис бір сөзінде былай деген:
«Мен тек сурет салған жоқпын. Мен адамдарға өздерін қайта көруге мүмкіндік бердім. Олар енді қоқыс жинаушылар емес – олар өз тағдырларының авторы».
Бәлкім, біздің ортамызда да осындай «көзге көрінбейтін» батырлар бар шығар. Олар да өз Waste Land-ын жасап жатқан шығар. Біз соларға қарап үйренуіміз керек.
Нұрлат БАЙГЕНЖЕ,
Астана қаласы
Пікірлер жоқ. Бірінші болыңыз!