Көрнекі сурет
«Қазақстанда екінші толқын әлі басталмапты ғой», «Қашан басталады екен. Тез басталса, тез бітеді екен ғой». Кешкілік жұмыстан қайтардағы мінген автобуста естіген алғашқы әңгімелерім осы болды. Әдеттегідей, автобус лық толы. Түрегеп тұрғандар бір-бірімен «құшақтасып» жатқандай. Әлдебір қимыл жасауға мұрша жоқ. Әлгі әңгімелер санаулы орындық бұйырған, жасы келген апалардың сөзі ғой. Өзі кішкене автобуста тығылысып тұрып, «Осынша көп адамды неге сонша тиеп алады екен?» деп ойлайсың. Дегенмен, терезедегі үскірік аяздың ызыңдаған дыбысы естілгеннен-ақ, «оларды далада қалай тастап кетесің» деп тағы ойланасың. Соңғы күндері қоғамдық көліктің қарасы сиреп кетті. Сағаттап күтіп, лық толы «Газельдерге» «секіріп» міну – жергілікті халық үшін үйреншікті жағдай. Адамдардың қоғамдық көліктердегі шоғырлануынан кейін вирус тұрмақ, бар бәленің барлығы жұғады. Ешқайсысы бетперде тақпайтыны тағы бар. Осындай қиын кезеңде қоғамдық көліктің саны азайғанының себебі неде?
«Қазіргі таңда қоғамдық көлік қызметінде 250 көлік жеке тасымалдаушылардан тұрса, автобус паркінен 65 көлік шығарылып отыр. Бұл – карантин уақытындағы сандар. Қалыпты жағдайда жеке тасымалдаушылардан 350, автобус паркінен 85 көлік шығатын болады». Бұл – «Қызылорда автобус паркі» ЖШС-нің директоры Нұржан Ахатовтың сөзі. Бұл сөздерден біз карантин уақытында қоғамдық көлік саны әдейі азайтылғанын түсінеміз. Халықтың шоғырлануын азайтып, болжамды екінші толқынның алдын аламыз деп жүргендегі бұл жағдай логикаға қарсы емес пе? Орыстарда бұндайды «двойной стандарт» дейді. Керісінше, қоғамдық көлік санын көбейтсек, жолаушылар да бөлініп мініп, тиісінше, саны азаяды. Соның арқасында ережеде көрсетілген арақашықтықты да сақтай аламыз. Әлде автобус салоны толмаса, жолақысынан келетін пайда аз болғандықтан қолдан жасалған дүние ме?
Карантин басталғалы елімізде адам шоғырлану мүмкіндігі жоғары барлық мекемелер жабылды. Көпшіліктің жиналмауын қатаң қадағалап, шектеулер қойды. Дегенмен, жоғарыда аталған мекемелердің ешбірінде қоғамдық көліктегідей көп адам шоғырланбайтыны баршамызға белгілі. Жығылған үстіне жұдырық болып, карантин деген желеумен өзі толып жүрген автобустардың санын да азайтып тастады. Тиісінше, өңірімізде жұқтырғандар саны күрт көбейіп, кейіннен барып сейілді. Күз келісімен-ақ мамандар коронавирустың екінші толқынының болатынын айтты. Кей өңірлерде басталып кеткен көрінеді. Бірінші толқында бүтін елді «таңғалдырған» Сыр өңірінде жағдай әзірге тұрақты. Халықтың шоғырланбауын қадағалап, түрлі рейдтерге де шығып жүр. Дұрыс-ақ. Дегенмен, бәле көзіміздің астында жатқан болса, жағдай қалай өрбімек? Жауапты адамдар болжамды екінші толқын «жоспарланған» уақытына дөп келуі үшін жұмыс істеп жатқан секілді көрінеді. Бұл сұрақты кез келген салаға бұрмалап алуға болатын еді. Алайда арасындағы ең өзектісі қоғамдық көлік болып тұр.
«Ақылды» елдер тіпті, бірінші толқынның уақытында да қоғамдық көлік санын азайтқан жоқ. Еуропадағы коронавируспен сәтті күрескен елдердің бірі Германия десек те болады. 22 наурыздағы қатаң карантин уақытында да Берлинде метроның барлық жолы жұмыс істеп тұрды деуге толық негіз бар. Сонымен қатар, қалалық электричкалар, трамвай, қала аумағында тасымалдайтын автобус қызметтері үзбей жұмыс істеді. Бірақ, ереже қатаң. Көлік салонындағы адам саны ережеде бекітілген саннан асып кетпеуі керек. Көптеген тұрғындар онлайн режимде жұмыс істегенмен қоғамдық көлік саны азаймағанның арқасында бұл ережелерді сақтау оңай болды. Тиісінше, Германияның қоғамдық көліктері қауіпсіз болып танылып, халқы еркін пайдаланды. Арыға кетпей, Қытай елінің тәжірибесіне де назар аударсақ. Вирустың бастау алғаны осы «аспан асты елі» болғанымен, ең бірінші карантинді жеңілдетіп, вируспен сәті күрескен де – осы ел. Белгісіз ауру жаппай тараған уақытта Қытай елі 23 қаңтардан бастап қоғамдық көлікті толықтай тоқтатып тастады. Онымен қатынау мүмкіндігі мүлдем болмады. Вирусты жұқтырғандар санының азайғанынан кейін 8 сәуірден бастап карантин жеңілдене бастады. Тиісінше, қоғамдық көліктің барлық түрі өз жұмысын бастады. Дегенмен, мұндағы жағдай біздегідей емес. Қоғамдық көлік қызметкерлерінің барлығы бетперде және арнайы қорғаныс қолғабымен жабдықталған. Күн сайын жұмыс алдында қызметкерлердің дене қызуын тексеріп отыр. Сонымен қатар, әр рейстен кейін дезинфекцияланып тұрды. Қоғамдық көліктерге толық сыйымдылықтың жартысын ғана толтыру міндеттелді. Арнайы камералармен бұл тапсырманың орындалу барысы тексерілді. Одан қалды, кез келген қоғамдық көлік, тіпті, такси қызметтерінің өзінде арнайы QR-код арқылы жолаушының соңғы уақытта коронавирус жұқтырған адаммен қатынаста болған-болмағанын анықтауға мүмкіндік туды. Осылайша, жемісті тәсілмен жеңіске жетіп жүрген елдердің тәжірибесін қолданғанымыз жөн болар? Біздегі Кеңес үкіметінен қалған елдердің бауырластығы ма әлде, «тың» ойлар тек осы аумақтағы ел басшыларын қамтитыны ма білмедім, бірақ, осы елдер бір-бірінің жасаған қателігін қайталауға асық. Қоғамдық көліктің санын азайту бұндай қиын жағдайды ойға келетін ең нашар шешім десек қателеспейміз. Оны бізге Украина дәлелдеп берді. Адамның шоғырлануынан қорғанамыз деп Киевтегі жергілікті метроларды жауып тастаған болатын. Нәтижесінде, кәдімгі автобус жүретін аялдамаларда халық саны күрт көбейіп, жағдайды ушықтырып алды. Соңында амалдың жоқтығынан қоғамдық көлік қызметінен толық бас тартты.
Бізде де жағдай сәл қиындау. Жауаптылар дезинфекцияны әр рейс сайын жасамақ түгілі, өткен қыстан қалып кеткен шаңды сүртуге шамасы жоқ. Шынында, қаламыздағы қоғамдық көліктің тазалығы сын көтермейді. Оның үстіне автобустар санын азайту халыққа қолайсыз. Осы жылы қыстың ызғары ерте келді. Үскірік желден бүріскен адамдардың қатынайтын жалғыз құралы – қоғамдық көлік. Сыйымдылығы аз ғана адамды құрайтын «Газельдердің» ішінде қала халқының «жартысы» тұратынына көзіміз үйреніп кеткен. Коронавирустың екінші толқыны болжам ба, әлде жоспар ма түсініксіз? Дегенмен, әлі де кеш емес. Автобус паркінің құрамындағы барлық автобустарды халық игілігіне берсе, жолаушылар да бөлініп мініп, мұндай шоғырлану болмас еді.
Бекзат АМАНОВ
Пікірлер жоқ. Бірінші болыңыз!