Тұсаукесер

Мектеп қабырғасында кез келген бала эссе, шығарма, шағын әңгіме жазуға бейімделеді. Бірақ ол дағдыны ары қарай алып кететіндер мен шығармашылықпен дос болып қалатындар аз. Шиелі ауданы, Ортақшыл ауылы, №150 қазақ орта мектебінің 7-сынып оқушысы Ерназар Қалиев – шығармашылығын шыңдап жүрген жеткіншек. Ол қаламына қуат бітіруге тырысып, әрдайым ізденісте жүреді. Жадынан шыққан жазбаларды қағазға түсіріп, кішіпейілділік, адалдық, адамгершілік мәніне ие шағын әңгімелер жазып жүр, сонымен қоса ол оқыған әңгімелері мен кітаптарына пікір жазып, өз қатарластарына насихаттап жүрген жас. Газетіміздің «Түсаукесер» бетіне Ерназардың шығармашылығын жариялауды жөн көріп, оның болашақта қарымды қалам иесі болатынына зор сенім білдірдік.

АШЫЛҒАН  ЖҮРЕК

Айбек ауылдың ең қарапайым, бірақ жүрегі ашық жігіті болатын. Ол таңертең ерте тұрып, жаңа күннің таңғы ауасымен дем алып, алдағы күнге жаңа мақсаттар қойды. Жұмыстарын бітіріп, ауылдың үлкендеріне көмек көрсету үшін үйден шықты. Жолда ол көмекке мұқтаж апайды көріп, тоқтап, көлікке мінгізіп алды. Апайдың жағдайын сұрап, оның ауруханаға бара жатқанын білді.

Айбек апайды ауруханаға дейін жеткізіп салды. Ол жерде өзінің әжесін көріп, көзі қуаныштан жарқырап кетті. Бірақ оның ол жерде ауырғаны себептен жатқанын естігенде, қатты уайымға салынды. Айбек әжесіне барынша қамқорлық көрсетіп, оның қажеттілігін өтеп отыруға ауруханада қалды. Ол әжесін қолдап, оған бар жүрегімен  көмек  көрсетті.  Әжесі  де  Айбектің  мейірімділігін  сезіп, оны  мақтан  тұтты.

Ауруханада Айбек тек әжесіне ғана емес, басқа да науқастарға қолдау көрсетіп жүрді. Ол барлығына көмек көрсетуге тырысып, өз уақыты мен күшін аямады. Бұл әрекетімен ол өзіне деген құрмет пен алғыс сезімін оятты. Айбек өз жүрегінің кеңдігін, мейірімділігін, шынайы адамгершілікті көрсетті. Ол бұл өмірде жақсылық пен мейірімділік  бар  екенін  және  оны  өз әрекеттерімен  дәлелдеді.

БАҚЫТТЫ  ҚҰШАҚ

Сабина жүрегі кең, мейірімді қыз еді. Бір күні ол мектепте сыныптастарының бірі Аружанның көңілсіз жүргенін байқады. Сабина оған жақындап, не болғанын сұрады. Аружан өзінің отбасында қиыншылықтардың болғанын айтып берді. Саби­на  оның  жанына  отырып, оны құшақтап, жылы сөздермен жұбатты.

Сабинаның жүрекжарды құшағы мен жылы сөздері Аружанға үлкен көмек болды. Ол Сабинаның шынайы қамқорлығын сезіп, оның жан дүниесін түсінді. Сабинаның құшағы оның жанына жылу мен тыныштық әкелді. Сол сәттен бастап, Сабина мен Аружан бір-біріне жақын достарға айналды. Олар бірге уақыт өткізіп, әрқашан  бір-біріне  қолдау  көрсетті.

Олардың достығы мектепте бәріне үлгі болды. Олардың шынайы қамқорлығы мен бір-біріне деген құрметі барлық оқушыға әсер етті. Достары Сабинаның мейірімділігінен шабыт алып, өзара көмек пен қолдаудың маңыздылығын түсінді. Бұл достықтың арқасында мектептегі өзге де балалар өзгеріп, барлық оқушының  көңіл  күйі  көтерілді.

СЫРЛАСУ  КЕШІ

Ауылдың ең белсенді жігіттерінің бірі – Бекжан. Бірде ауылдың жастары отбасы­лық  кешке  жиналды. Кештің  көңілді өтуі үшін ән айтып, би билеп, тәтті тағамдар  әзірледі. Бұл кештің ерекше бір мәні  бар еді, өйткені олар әрқай­сысы  өздерінің  армандары  мен мақсаттарын  бөлісіп, бір-біріне қолдау көрсетуді  көздеді.

Кештің ортасында Бекжан өз достарына жүрекжарды сырын ашып, өзінің өмірдегі армандары мен мақсаттарын айтып берді. Ол өзінің үлкен арман­дары бар екенін, бірақ сол армандарға жету жолында көп қиындық кездесетінін мойын­дады. Достары оның сөзін тыңдап, оған үлкен қолдау көрсетті. Олар Бекжанға  сеніп,  оның  армандарына  жететініне  күмәнданбады.

Бұл сырласу кеші барлық қатысушының бір-біріне деген сүйіспеншілігін арттырып, достықтың құдіретін түсінуге мүмкіндік берді. Олар бір-біріне деген сенім мен қолдау арқасында өздерін күшті сезінді. Бекжанның сырласуы оларға шынайы достықтың қаншалықты маңызды екенін, бір-біріне деген сенім мен қолдаудың маңыздылығын түсіндірді. Сол кештен бастап, олар өзара құрмет пен  сенімге  негізделген  достықты  нығайтты.

КІШІПЕЙІЛДІЛІК  САБАҒЫ

Мектептің жаңа оқу жылы басталғанда, жаңадан келген оқушы Алина өзі туралы  ешкімге  айтпастан, басқалармен тез арада достасып кетті. Ол өзінің табыс­қа жету жолында ешқашан мақтанбай, кішіпейілділікпен әрекет етті. Алина  өте дарынды қыз еді, бірақ ол өз жетістіктерін ешқашан көрсетпей, барлы­ғына  бірдей  қарап, өзіне  тең  деп  санады.

Бір күні сыныптастары Алина туралы естіп, оның түрлі байқауда жеңіске жетіп, үлкен  марапаттарға ие  болғанын  білді. Бұл  жаңалық  сыныптастарына үлкен әсер етті. Олар Алинаның кішіпейілділігі мен адамгершілігіне таңғалып, оны  өздеріне  үлгі тұтты. Сыныптастары Алинаның қарапайымдылығын бағалап, оның  шынайы  құндылықтарға  негізделген  өмір  сүру  қағидаларын  үйренді.

Бұл әңгіме оқушыларға жақсылықтың, мейірімділіктің, кішіпейілділіктің және адамгершіліктің құндылықтарын көрсетіп, оларға тамаша күй сыйлайды. Алина өз өмірімен және әрекеттерімен басқаларға үлгі бола білді және оның кішіпейілділігі мен адамгершілігі мектепте барлық оқушының жүрегін жаулап алды.

ШЕРХАН  МҰРТАЗАНЫҢ  «АЙ  мен  АЙША»  ШЫҒАРМАСЫ  БІЗГЕ  НЕ  БЕРЕДІ?

Шерхан Мұртазаның «Ай мен Айша» шығармасы – қазақ әдебиетінің ең керемет  туындыларының бірі. Бұл шығарма жас оқырмандарға өте маңызды мәліметтер мен  құндылықтарды  үйретеді. Әрбір оқушы бұл шығарманы оқып, оның мән-мағынасын  түсіну  керек  деп  ойлаймын.

«Ай мен Айша» шығармасы адамгершілік пен мейірімділіктің маңыздылығын көрсетеді. Бас кейіпкер Айшаның барлық қиындыққа төзіп, өз балаларын тәр­биелеуі, оларға  мейірімділік  пен  сүйіспеншілік  көрсетуі  оқырманға үлкен әсер етеді. Біз, оқушылар, осы қасиеттерді өз өмірімізге қабылдап, айналамыздағы адамдарға  мейірімді  болуды  үйренуіміз  керек.

Шығармадағы Айшаның қиындықтарға төзімділігі мен қайсарлығы оқырмандарға үлгі боларлық. Ол өмірдің қатал сынақтарына мойымай, әрқашан алға қарай ұмтылады. Бұл қасиеттерді біз де өз өмірімізде қолдануымыз керек. Қандай қиындықтар  кездессе  де,  оларды  жеңіп  шығуға  тырысу – негізгі  міндетіміз.

Бір жағынан, шығарма отбасының құндылығын көрсетеді. Айша апайдың бала­ларына деген сүйіспеншілігі мен қамқорлығы әрбір оқырманның жүрегін елжіретеді. Біз де өз отбасымызды қадірлеп, оларға әрдайым қолдау көрсетіп, мейірімділікпен қарауы­мыз  керек.

Шерхан Мұртаза өз шығармасында туған жерге деген сүйіспеншілікті өте әдемі сурет­тейді. Айша апайдың ауылына  деген  махаббаты, оны  қорғау  үшін  барын  сал­уы бізге туған жердің қадірін түсіндіреді. Біз де өз жерімізді, елімізді қадірлеп, оны қорғау­ға, дамытуға  ат  салысуымыз  керек.

Шығармада өткенді қадірлеудің мағынасы айқын көрінеді. Айшаның өмірі мен оның тарихы бізге ата-бабаларымыздың өмірін, олардың жасаған істерін қадірлеуді үйретеді. Өткенді құрметтеу арқылы біз болашаққа нық қадам баса аламыз.

«Ай мен Айша» шығармасы – бұл тек көркем әдебиет емес, бұл – өмірдің мәнін, адамның ішкі әлемін түсінуге көмектесетін құнды туынды. Бұл шығарманы оқу арқылы біз өзімізді, айналамыздағы адамдарды, қоғамды жақсырақ түсінеміз. Шерхан Мұртазаның тілі өте бай, суреттеуі терең, сондықтан бұл шығарманы оқу әрбіріміз­ге  үлкен  рухани  байлық  әкеледі.

Менің ойымша, әрбір оқушы «Ай мен Айша» шығармасын оқуы керек. Бұл кітап бізге адамгершілік, мейірімділік, қайсарлық, төзімділік, отбасы туралы, туған жерге деген сүйіспеншілік және өткенді қадірлеу сияқты маңызды дүниелерді үйретеді. Шерхан Мұртазаның бұл туындысы біздің рухани байлығымызды арттырып, өмірімізді жақсартуға көмектеседі. Сондықтан, бұл шығарманы оқып, оның мәнін түсініп, өмірімізде  қолдануымыз  керек  деп  ойлаймын.

Ерназар  ҚАЛИЕВ,

№150  қазақ  орта  мектебінің  7-сынып  оқушысы,

Шиелі  ауданы

Сурет ашық дереккөзден алынды.